Internationale dag van het gezin

Gelezen in De Standaard vandaag. Zitten een aantal interessante punten in, vind ik.


OUDERSCHAPSVERLOF IS EEN KINDERRECHT

Op deze internationale Dag van het Gezin houdt Christine Van Broeckhoven een pleidooi om ouders, en dan vooral vaders, te helpen een beter evenwicht te vinden tussen werk en gezin. Ze denkt daarbij aan een tijdelijke 'papabonus'.

In de zogenaamde 'drukke periode' in ons leven, pakweg tussen ons dertigste en vijftigste levensjaar, worden we het sterkst geconfronteerd met een gebrek aan… tijd. En een teveel aan stress. Het is net in die periode dat mensen hun belangrijkste carrièresprongen maken, een huis kopen of bouwen en… kinderen krijgen en opvoeden.

Dat kopen, bouwen en opvoeden kost ook handenvol geld. Om aan dat geld te raken, moeten we keihard werken, wat weerom tijd vraagt. Het lijkt soms een vicieuze cirkel. Uit de recente VUB-studie 'Het grootste geluk' van Marc Elchardus blijkt overigens dat deze 'drukke periode' net de periode is waarin de Belgen zich het ongelukkigst voelen.
Het lijkt dus niet onlogisch na te gaan of de voorwaarden om arbeid en gezin te combineren in dit land voldoende gunstig zijn. Net daarom stelt de SP.A in haar programmateksten dat 'arbeid moet instaan voor een inkomen dat toelaat een goed leven te leiden'. Een goed leven? We hadden misschien moeten schrijven: Een gelukkig leven. Het combineren van werk en gezin is geen makkelijke klus. Je riskeert te moeten kiezen tussen carrière of kinderen. Terwijl het, met wat goede wil en een goede wettelijke omkadering, best mogelijk is om beide behoorlijk te combineren.

In mijn werkomgeving heb ik al jaren geleden het systeem van de fluogele dagen ingevoerd. Alle leidinggevenden moeten op een grote agenda met een fluogele stift de belangrijke gezinsmomenten aanduiden: de verjaardagen van de kinderen, de partner, de schoolvakanties enzovoort. Tussen die fluogele dagen is er voldoende ruimte vrij om vergaderingen of bijeenkomsten te plannen. Als gevolg van de fluogele regeling loopt er op het werk niemand gestresseerd rond omdat hij die verschrikkelijk belangrijke vergadering moet bijwonen, terwijl thuis het verjaardagsfeestje van zoon of dochter aan de gang is.

Dergelijke systemen kun je moeilijk opleggen, maar een werkgever met wat empathie kan soortgelijke voorstellen uitwerken om de combinatie van werk en arbeid te versoepelen. Wat de politiek op haar beurt kan doen, is ervoor zorgen dat elke werknemer een pakket tijd ter beschikking krijgt om voor de kinderen te zorgen als dat écht nodig is. Vandaag kan dat al via het ouderschapsverlof. Zowel vader als moeder heeft per kind recht op drie maanden. Ze kunnen dat verlof opnemen tot het kind 6 jaar oud is. Dat is naar Europese maatstaven wat krap, en er stellen zich bovendien enkele problemen. Zo kan een alleenstaande ouder vanzelfsprekend alleen zijn of haar deel van het verlof opnemen, ongeacht of de kinderen de hele tijd bij die ouder zijn. Alleenstaande ouders verliezen dus de helft van het voorziene ouderschapsverlof. Of liever, de kinderen van deze ouders verliezen de helft van 'hun' ouderschapsverlof.

Daarom wil ik van ouderschapsverlof een recht van het kind maken. Elk kind zou dan in totaal kunnen rekenen op 12 maanden ouderschapsverlof, tot het kind 12 jaar is. Ouderschapsverlof aanvragen is vandaag relatief complex en laat geen grote flexibiliteit toe. Daarom moet het mogelijk zijn om maximaal honderd dagen per jaar het ouderschapsverlof flexibel op te nemen. Om schoolvakanties op te vangen, Bijvoorbeeld. Als we van het ouderschapsverlof een recht van het kind maken, worden alle kinderen gelijk behandeld. Vooral voor alleenstaande ouders die het moeilijker hebben op de arbeidsmarkt, drie keer meer kans lopen om in armoede verzeild te raken dan de gemiddelde Belg en in de geluksstudie van Elchardus overigens ook lager scoren, geeft flexibiliteit extra ademruimte.

Maar ik denk dat nog één voorwaarde moet vervuld worden om van een uitgebreidere en flexibelere ouderschapsverlofregeling een succes te maken. Vandaag zien we immers dat het ouderschapsverlof voor tachtig procent wordt opgenomen door vrouwen. Heel vlug tussendoor. In tegenstelling tot wat kwatongen wel eens beweren, geeft een vrouw die haar drie maanden ouderschapsverlof opneemt, juist aan dat ze wil werken, maar dat ze even wat ademruimte nodig heeft nu het kind nog klein is. In mijn werkomgeving werken zeventig procent vrouwen, de meesten van hen zijn jong en hebben kinderen. Voor hen is ouderschap opnemen een recht, geen gunst. Ze mogen dat ook flexibel invullen, en zijn daar heel gelukkig mee.

De scheve verhouding heeft niet alleen te maken met een gebrek aan gezinsengagement door mannen, ook het gebrek aan een gezinsvriendelijke bedrijfscultuur speelt hen nog steeds parten. Er is gelukkig een lichte inhaalbeweging merkbaar. Meer en meer jonge vaders nemen hun vaderschap ter harte. Toch moet de trend zich nog verder doorzetten.

We moeten dus, los van het recht van het kind op ouderschapsverlof, een slim aanmoedigingsbeleid voeren dat vaders ertoe aanzet om er voor hun kinderen te zijn als dat nodig is en gebruik te maken van het ouderschapsverlof. Dergelijke aanmoedigingen hebben al eerder hun succes bewezen in het implementeren van nieuwe beleidsmaatregelen. Denk maar aan positieve acties om meer vrouwen vertegenwoordigd te zien op de werkvloer en in het bestuur.

Zonder te willen vooruit lopen op de uitwerking van het nieuwe voorstel van meer en flexibeler ouderschapsverlof, zou men kunnen overwegen ook hier de verantwoordelijkheid van de vaders te stimuleren. Ik denk aan een papabonus van een extra maand. Hoewel de papabonus de bedoeling heeft vaders te stimuleren, mogen we vaders die al wél hun zorgfunctie ter harte nemen niet ontmoedigen. Wat stel ik dus voor? Als beide ouders ouderschapsverlof opnemen, krijgt het kind één maand extra, als de ouder die het minste tijd opneemt toch minstens vier maanden thuis blijft voor het kind. In principe zullen dus ook mama's gebruik kunnen maken van de bonus, als blijkt dat het de vader is die het merendeel van de zorg op zich neemt. Maar in de praktijk zal dit vooral vaders stimuleren om extra aandacht te besteden aan hun kinderen. Deze bonus is een tijdelijke maatregel, tot de vaders hun inhaalbeweging hebben gemaakt. Dit soort aanmoedigingen zullen nodig zijn, niet alleen in gezinnen waar vader en moeder onder één dak leven, maar ook in de 'nieuwe gezinnen' met een co-ouderschapregeling.

Christine Van Broeckhoven is biologe en lijsttrekker voor de SP.A in Antwerpen